Cẩm nang về Chuyển Giá

Mục Lục:

Chuyển giá là gì?

Chuyển giá được hiểu đơn giản là một bộ phận các công ty có mối quan hệ liên kết với nhau giao dịch, thực hiện chính sách đối với hàng hóa, dịch vụ, vay, đi vay được chuyển dịch các các doanh nghiệp có mối quan hệ liên kết không theo giá thị trường nhằm tối thiểu hóa số thuế phải nộp.

Mục tiêu chuyển giá

Chuyển giá cơ bản là một hành vi do các chủ thể kinh doanh thực hiện nhằm thay đổi giá trị trao đổi hàng hóa, dịch vụ trong quan hệ với các bên liên kết. Những hành vi này có đối tượng tác động chính là giá cả. Vậy mục tiêu của chuyển giá là gì? Và tại sao lại có những hành vi đó, giá tại sao  có thể xác định lại trong những giao dịch với các bên liên kết:

Có rất nhiều nguyên nhân để xác định giá, động cơ thay đổi giá, áp dụng chính sách giá không phù hợp với quy tắc về giá. Nhưng trong bài này, AZ chỉ đề cập đến 3 nguyên nhân chính:

• Từ mối quan hệ liên kết gắn bó chung về lợi ích giữa nhóm liên kết nên sự khác biệt về giá giao dịch được thực hiện giữa các chủ thể có cùng lợi ích không làm thay đổi lợi ích toàn cục.
• Từ quyền tự do định đoạt trong kinh doanh, các doanh nghiệp, cá nhân có quyền quyết định giá cả của một giao dịch. Vì vậy họ hoàn toàn có thể mua bán hàng hóa, dịch vụ với giá mong muốn.
• Việc quyết định chính sách giá giao dịch giữa các bên có quan hệ liên kết không thay đổi tổng lợi ích chung nhưng có thể làm thay đổi tổng nghĩa vụ thuế của họ.

Ý nghĩa của chuyển giá

Việc khám phá ý nghĩa của chuyển giá và đánh giá xem chúng có tốt hay xấu là một quá trình đa chiều, chúng ta có thể nhìn nhận từ nhiều góc độ khác nhau. Trong phần này, AZ muốn chia sẻ với bạn một vài ý nghĩa của việc nghiên cứu về chuyển giá:

• Cung cấp thông tin cho việc ra quyết định
• Tối ưu hóa phân bổ nguồn tài chính
• Đo hiệu suất phân chia
• Thúc đẩy các nhà quản lý bộ phận
• Giữ quyền tự chủ phân chia
• Đảm bảo sự can thiệp tối thiểu của quản lý cấp cao
• Đưa ra quyết định như thực hiện hoặc mua
• Để bán một sản phẩm như nó là hoặc xử lý thêm
• Đánh giá chuyển giá tốt hay xấu

Báo cáo chuyển giá

Báo cáo chuyển giá là gì? Báo cáo chuyển giá hay còn gọi là “Hồ sơ chuyển giá” hoặc “Hồ sơ xác định giá trong giao dịch liên kết”. Về cơ bản báo cáo chuyển giá được hiểu là một tài liệu được trình bày theo yêu cầu của pháp luật (Cơ quan thuế, hải quan, ….) cho phép xác định, chứng minh giá trị thị trường của từng giao dịch của doanh nghiệp khi thực hiện các hoạt động mua, bán, trao đổi, vay, cho vay, ….giữa các bên có quan hệ liên kết.

Báo cáo chuyển giá gồm những gì?

Báo cáo chuyển giá cần chuẩn bị khi nào?

Báo cáo chuyển giá hay hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết phải được lập trước thời điểm kê khai quyết toán thuế TNDN hàng năm và phải lưu giữ, cung cấp cho cơ quan thuế khi có yêu cầu.

Theo Nghị định 20/2017/NĐ-CP

Thuế chuyển giá

Thuế chuyển giá là hệ thống quy tắc và phương pháp định giá được áp dụng cho các giao dịch giữa các đối tác có quan hệ liên kết. Vì các giao dịch liên kết xuyên biên giới có thể ảnh hưởng đến thu nhập chịu thuế, nên nhiều cơ quan thuế ở các quốc gia áp dụng các phương pháp xác định giá trong giao dịch liên kết khác với những phương pháp thông thường dựa trên giá thị trường giữa những doanh nghiệp độc lập. Thuế chuyển giá là số thuế, nghĩa vụ thuế của các doanh nghiệp khi phát sinh các giao dịch với các bên liên kết.

Chuyển giá có phải một hình thức trốn thuế?

Trong bối cảnh Việt Nam đang tiếp tục mở cửa và hội nhập vào kịch bản kinh tế toàn cầu, sự gia tăng của các giao dịch liên kết trở nên ngày càng quan trọng. Tuy nhiên, nếu quan điểm và cách ứng xử về giao dịch liên kết chưa phù hợp sẽ ảnh hưởng đến cục diện chung. Do đó, điều quan trọng là phải định giá các giao dịch liên kết đúng quy định. Không nên quy chụp tất cả các hành vi chuyển giá đều là trốn thuế, gian lận thuế.

Các hình thức chuyển giá

Hình thức chuyển giá là phương thức, cách thức thực hiện nhằm tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp. Có rất nhiều cách thực thực hiện nhưng mục tiêu chuyển giá là làm chuyển giá lãi và lỗ.

Tăng giá trị tài sản góp vốn

Doanh nghiệp trong nước thường gặp khó khăn về tài chính, khiến cho họ phải góp vốn chủ yếu bằng quyền sử dụng đất thay vì tài sản khác như máy móc, thiết bị, và công nghệ. Sự đánh giá thấp của giá trị sử dụng đất khiến cho các doanh nghiệp nội địa thường đánh giá cao giá trị của máy móc, thiết bị và công nghệ, đặc biệt khi chúng được nhà đầu tư nước ngoài góp vốn. Doanh nghiệp nội địa thường không có đủ năng lực thẩm định giá và thiếu thông tin để so sánh, dẫn đến các máy móc, thiết bị hay công nghệ thường bị định giá cao hơn giá trị thực tế.

Ngược lại, cơ quan nhà nước xác định thuế dựa trên giá trị theo hóa đơn, trong khi các đối tác liên kết thường có thể thỏa thuận định giá ở mức cao cho máy móc, thiết bị và tài sản cố định nhập khẩu. Kết quả là, chi phí khấu hao cho những tài sản này cũng cao hơn so với giá trị thị trường thông thường (nếu xác định theo giá thị trường)

Nâng khống giá trị của tài sản vô hình

Một trong những tài sản khó, không kiểm soát được giá trị thực của tài sản đó là tài sản vô hình. Ngoài việc nâng cao giá trị tài sản góp vốn còn tồn tài việc các doanh nghiệp góp vốn bằng: Phần mềm, bằng sáng chế, thương hiệu, công thức pha chế,…những tài sản góp vốn này thường khó xác định đúng giá trị, dẫn đến việc giá trị tài sản được khống lên, tỷ lệ góp của nhà đầu tư tăng lên (thường là nhà đầu tư nước ngoài). Qua đó tiếng nói, tầm ảnh hưởng của các nhà đầu tư này cũng tăng lên.

Thay đổi giá bán giữa các công ty liên kết

Chuyển giá bằng việc thay đổi giá bán giữa các công ty có quan hệ liên kết với nhau thông qua việc xác định giá bán có sự sai lệch, khác rất nhiều so với giá cả thị trường của các sản phẩm giống, cùng loại. Điều này thường xảy ra khi các công ty bán sản phẩm với giá thấp hơn cho các công ty nước ngoài và mua vào với giá cao hơn so với các công ty nước này. Dẫn đến việc chi phí tăng lên, doanh thu giảm xuống, làm cho lợi nhuận giảm, thuế thu nhập doanh nghiệp giảm xuống (có thể từ lãi chuyển thành lỗ).

Thông qua việc mua, bán nguyên vật liệu, thành phẩm

Hình thức thông qua việc mua, bán nguyên vật liệu, thành phần này khá đặc trưng. Nó làm giảm số thuế phải nộp, thậm chí chuyển lãi thành lỗ trong rất nhiều trường hợp. Hiện nay, có rất nhiều công ty có quan hệ liên kết. Họ sẽ tìm, xây dựng một DN thứ 3 và thực hiện việc mua, bán thông qua bên thứ ba này. Khi đó, cơ quan nhà nước, đối tác cũng khó có thể xác định được.

Nâng cao chi phí quản lý và hành chính

Việc nâng cao chi phí quản lý và chi phí hành chính này dẫn đến việc gia tăng chi phí của doanh nghiệp. Không thể phủ nhận việc áp dụng kiến thức, trình độ của nước ngoài là nâng cao hiểu quả lao động (nhất là đối với nước đang phát triển như Việt Nam).

Có thể năng cao chi phí quản lý và hành chính bằng cách: thuê quản lý với mức lương rất cao, trả chi phí quản lý cho công ty mẹ hay doanh nghiệp phải cử nhân viên sang nước ngoài đào tạo, học tập với chi phí rất cao.

Chi phí quảng cáo

Chi phí quảng cáo được nâng cao, đây là một hình thức mà khá nhiều công ty áp dụng. Hiện nay, với quy đinh chi phí quảng cáo ở nước ta hiện nay đang còn khá lỏng lẻo, chưa đủ để thắt chặt và kiểm soát các nguồn chi phí này. Điều này dẫn đến phát sinh cắt giảm chi phí, thua lỗ ảo,…

Vay và cho vay

Việc các doanh nghiệp trong mối quan hệ liên kết thường phát sinh các khoản vay, cho vay giữa các doanh nghiệp với nhau. Hình thức này hiện đang khá phổ biển, mục đích để chuyển lợi nhuận từ nơi có thuế suất cao sang nơi có thuế suất thấp.

Thực trạng về việc chuyển giá ở Việt Nam

Từ thực tiễn công tác chống chuyển giá những năm qua ở Việt Nam, dưới đây là một số khó khăn, thách thức chủ yếu mà các cơ quan thuế Việt Nam đã và đang phải đối mặt:

Theo các báo cáo của VCCI mỗi năm có khoảng trên từ 40-50% doanh nghiệp FDI kê khai lỗ, trong đó có rất nhiều doanh nghiệp lỗ liên tục trong nhiều năm, thậm chí có doanh nghiệp lỗ lũy kế đến mức âm vốn chủ sở hữu nhưng vẫn tiếp tục hoạt động bình thường, kể cả việc mở rộng quy mô kinh doanh.

Điều đáng chú ý là mặc dù lỗ, thậm chí lỗ lũy kế đến mức âm vốn nhưng các doanh nghiệp vẫn tiếp tục mở rộng quy mô kinh doanh thay vì đã phải phá sản hay đóng cửa sản xuất. Còn rất nhiều tình huống chuyển giá khác đã được CQT Việt Nam thanh tra và làm rõ. Tuy nhiên cũng khá nhiều trường hợp chưa phát hiện, hoặc hiện đã có nghi vấn nhưng việc thanh tra và kết luận vẫn còn rất nhiều khó khăn và thách thức.

Biện pháp chống chuyển giá

Có rất nhiều biện pháp để khắc phục vấn nạn chuyển giá, dưới đây là một số biện pháp chống chuyển giá:

• Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý
• Kiện toàn, xây dựng bộ máy thanh kiểm tra về chuyển giá
• Áp dụng phương pháp định giá (APA – cơ chế thoả thuận trước về xác định giá)
• Tăng cường việc thanh tra, kiểm tra về chuyển giá
• Xây dựng, liên thông cơ sở dữ liệu
• Tăng cường đào tạo, nâng cao nguồn nhân lực cho ngành thuế
• Không thu hút vốn FDI bằng mọi giá
• Không cấp ưu đãi thuế đại trà
• Khuyến khích minh bạch, trách nhiệm công vụ và chế tài hữu hiệu

Trên đây, AZ đã chia sẻ với anh chị tần tật về chuyển giá. Hy vọng bài viết đem lại những thông tin hữu ích cho anh chị. Nếu có thắc mắc, anh chị vui lòng liên hệ AZ để được hỗ trợ thêm.

---

---

Xem thêm:

• Facebook Tư vấn Kế toán AZ
• LinkedIn Tư vấn Kế toán AZ
• Khóa học Kế toán Tổng hợp tại AZ
• Các bài viết bổ ích khác…

Bài viết khác

• Những điều cần biết về Báo cáo Tài chính
• Phần mềm Nhân sự Misa Amis
• 7 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN CẦN BIẾT
• Đăng ký MST cá nhân cho người phụ thuộc
• Cách đăng ký MST cá nhân năm 2024
• Quốc hội chốt giảm 2% thuế GTGT đến 30/6/2024
• Kê khai Thuế Nhà Thầu đối với cá nhân người nước ngoài- Lưu ý